ertstreinen door de jaren heen

[Floris]

Mogge!
Om Rudi zn draadje niet vol te storten (haha. ha.) hier maar eens wat onsamenhangend gereutel over ertstreinen, allemaal met een korrel zout (of erts?) nemen want alles wat ik meen te weten komt meestal van anderhalve foto. correcties/aanvullingen/vragen dus altijd meer dan welkom, worden we allemaal wijzer van. Nog even speciaal dank aan Peter van Gestel voor t op flickr zetten van een hele bende mooie oude ertswagenfoto's!
Algemeen: erts kwam vroeger vooral uit noord-frankrijk, daarom zijn veel van de oudere wagens in belgië en vaak beperkt in frankrijk toegelaten. later kwam steeds meer erts van overzee toen dat voordeliger werd en reden de ertstreinen vooral tussen de haven van antwerpen en de fabrieken.
Wil je zelf wat gaan klooien met ertswagens bouwen ofzo stuur maar n berichtje, wie weet hek nog wat info voor je.


Ik beschrijf t maar gewoon per fabriek, eerst regio luik.

Ougree-marihaye

In Ougree was een losinstallatie voor niet-zelflossers. Bij mijn weten kwamen daar alleen de kleine drieassige ertswagens, of er grotere wagens in pasten weet ik niet. Kan t niet meer nameten, het ding is gesloopt.

Kwam in allerlei catalogi van wagenfabrikanten wel een en ander tegen aan oude zelflossers van Ougree-marihaye, maar daar weet ik geen bal van verder dus t heeft niet zoveel zin ze hier te gaan beschrijven. Hier staan er een paar tussen en dr slingert nog ergens een catalogus van Dyle over het net waar ook nog wat in staat. https://www.tassignon.be/trains/documentation/Catalogues.php

Het bekende drieassertje
Cockerill_ertswagen_4_LR by Floris Dilz, on Flickr
gebouwd tussen 1960 en 1962, reed bij mijn weten alleen in volledige treinen van dit type. Zover ik weet reden ze alleen naar Ougree, misschien ook cockerill-seraing. (ken 1 foto van een reeks van deze wagens op de bundel bij cockerill-seraing, dus waarschijnlijk wel)
Buiten dienst als ertswagen 1979. Daarna nog een paar wagens in cokesvervoer rondom seraing (ik neem aan cokesfabriek seraing -> ougree?), knuppels van ESB naar valfil, allerlei dienstwagengerommel.
opschrift cockerill-ougree, later cockerill-ougree-providence, daarna cockerill seraing.

Na deze wagens kwamen er bij mijn weten alleen nog zelflossers naar ougree.

Cockerill seraing

Cockerill had een losinstallatie om vierassers ondersteboven te lossen.

Ook Cockerill had oude zelflossers. Hier naast de cokesfabriek in seraing, toen waren t al oude bakken.
Locotractor Cockerill-Ougrée by Archief Arno Verhagen, on Flickr
Weet er verder niet veel van...

Een typische cockerill-wagen was dit kleine bakje op een te lang onderstel. Remmen op 1 draaistel, geen zelflosser.
NMBS 547051 by Pim Van Gestel, on Flickr
treinsamenstelling? geen idee...

daarna kwamen deze wat amerikaans uitziende lompe bakken
wagon a minerai de 60T Cockerill-ougree 1951 origineel by Floris Dilz, on Flickr

NMBS 546719 Cockerill Ougrée by Pim Van Gestel, on Flickr
Ik weet niet veel van deze wagens maar heb er wel een tekening van, gedateerd 1951 dus de wagens zullen uit die tijd zijn. In die tijd is de volledige ertsverwerking bij cockerill vernieuwd, dus dat zal wel samenhangen. Later zijn de draaistellen vervangen door Y27. De originele draaistellen duiken dan ineens op onder allerlei interne schrootwagens van cockerill.
wagon a minerai de 60T Cockerill-ougree 1951 bogies Y27c by Floris Dilz, on Flickr
Later doken deze wagens (tenminste, ik neem aan dat t deze wagens zijn?) op in treinen naar charleroi, ik vermoed na sluiting van de hoogovens van cockerill/seraing eind jaren 70. In charleroi was een losinstallatie voor vergelijkbare wagens (de vierassers zoals het messing model van PB)
Hier beide types (cockerill en "PB") in een trein:
5304 - 1978.02.18 - Lustin by Yves Locomot, on Flickr


Espérance-longdoz

Heb ik al weleens t nodige over lopen knetteren hier. Espérance deed niet aan ingewikkelde losinstallaties en reed dus met zelflossers, waar ze allerlei generaties van hadden.

Voor de oorlog deze, in diverse varianten:
NMBS 546028 by Pim Van Gestel, on Flickr
Het waren vrij hardnekkige dingen, hier is er nog een te zien tussen modernere wagens in 1974. https://www.flickr.com/photos/petervangestel/50231831197/in/faves-41940488@N07/

Daarna kwam een wat korter hoger type dat bij meer bedrijven reed, denk er zelf maar even een esperancelogo op:
NMBS 547396 by Pim Van Gestel, on Flickr

Tot slot kwamen dan de bekende wagens zoals te vinden bij LS models. Alle 3 de types reden door elkaar zoals hier te zien:
NMBS 546036 Esperance Longdoz by Pim Van Gestel, on Flickr

na de fusie met cockerill in 1970 veranderde er niet zoveel. Esperance-opschriften werden vervangen door cockerill seraing en gaandeweg werden de oudere wagens meer en meer vervangen door modernere zelflossers zoals ze gemaakt zijn door Dacker, marklin, van biervliet. De oude wagens reden vervolgens vaak nog een tijd in het cokesvervoer rond seraing, eventueel met een extra opzetstuk op de bak.

6320 + 6238  Deurne  05.10.85 by Bahnbilder von W. + H. Brutzer, on Flickr

Van esperance heb ik wat materieelfiches, die staan hier: https://www.flickr.com/photos/floris_dilz/albums/72157666296843829/
3d-tekeningen van de oude esperancewagens hier: https://www.thingiverse.com/lebassin/designs

[Herwig]

>  dank voor dit interessant, samenvattend  "artikel"     (kan bijna meteen in de MSM)

[svvander]

Die laatste zijn deze toch van het Type Fals dacht ik he. Daarvan heb ik er een stuk of 20 in bezit voor op onze clubbaan. Helaas nog wel niet verweerd, ooit als ik eens 5 minuten tijd heb, begin ik vast wel aan... 

[RUNE]

En dan eenzelfde samenstelling in H0

20240122_205448 (002) by rudi nelissen, on Flickr

[Floris]

En we gaan verder met t spul buiten de regio luik waar ik dus wat minder naar gekeken heb. Nogmaals, meld t als je iets ziet waarvan je denkt dat t niet klopt, want ik doe er ook maar n gooi naar.

Forges de clabecq

van de forges de clabecq ken ik 2 wagentypes:
deze lage zijlossers met 4 vaste assen, van een type waar ook Boël en Monceau mee reden:
NMBS 547983 by Pim Van Gestel, on Flickr

en de LS-models-wagens
https://traintamarre.tassignon.be/inventaire_H0/inventaire_H0_new1.php?type=HKM#Fal

Hier samen onderweg: https://nmbs.adlibhosting.com/Content/GetContent?command=getcontent&server=images&value=MZ01201.jpg

en das zo'n beetje alles dak ervan weet. 


Usines Gustave Boël:

dezelfde 2 types als Clabecq, zie hier:
https://www.flickr.com/photos/eparanoia/50281879766/

plus ook nog modernere wagens type dacker/marklin/vbv.
Hier komen ze langs... https://youtu.be/WR_vrsVQbdk?t=66
en t reed vrolijk door elkaar:
https://www.flickr.com/photos/126254131@N05/16475250272/




Dan de regio charleroi. Oh boy, here we go. 
In charleroi ben ik zelf medium de weg kwijt, er waren zoveel staalbedrijven daar die allemaal om de haverklap fuseerden en ik vermoed dat er nogal wat wagens gewoon werden doorgeschoven naar waar ze op dat moment nodig waren. Alleen providence en couillet hadden een losinstallatie om niet-zelflossers over de kop te gooien.


Monceau

nou, deze dus, die hadden we al gezien:
NMBS 547983 by Pim Van Gestel, on Flickr
geloof dat ze geen modernere wagens gehad hebben, monceau fuseerde in Thy-marcinelle et monceau (TMM) en de hoogovens van monceau gingen al vrij vroeg dicht.

Thy-Marcinelle (via allerlei fusies en ongein uiteindelijk carsid, hoogoven 4 staat er nog):

zijlossers: NMBS 547396 by Pim Van Gestel, on Flickr

EDIT: en zijlossers van hetzelfde type als monceau had: https://museephoto.lescollections.be/index.php/Detail/objects/125457

en onderlossers van dit type:
NMBS 546603 by Pim Van Gestel, on Flickr

Providence

Providence had allerlei zelflossers, maar óók een losinstallatie om wagens over de kop te gooien
vierassers met vaste assen zoals t model van PB:
https://nmbs.adlibhosting.com/Details/collect/30559

vierassige onderlossers, met extra verstevigingen voor de losinstallatie:
NMBS 547306 by Pim Van Gestel, on Flickr

nog een ander type onderlosser, ook met extra verstevigingen:
https://nmbs.adlibhosting.com/Details/collect/30619
in de isothermos-catalogus 1928 van de spoorse zolder staat dit ding:
https://www.tassignon.be/trains/documentation/images/Isothermos_012.jpg
Volgens mij is dat gewoon dezelfde wagen, later voorzien van wat extra profielen

Verder had providence ook nog wagens van het LS-models-type in dienst, maar ook weer met steunen voor in een losinstallatie:
TR-1963.09.09-GW-ertswagens onder brugkranen in haven by Geert Nauwelaerts, on Flickr

Hainaut-Sambre (Couillet en montignies)

Hainaut-sambre runde twee hoogovenbedrijven naast elkaar, Couillet had een over de kop-losinstallatie en had ook wagens van het type "PB". Zo te zien wel een ander soort losinstallatie dan providence want ze hadden extra steunen op de zijkant:
NMBS 548097 by Pim Van Gestel, on Flickr

verder dit soort gebakjes met veel deurtjes, dat in de praktijk duidelijk ook de losinstallatie in ging
NMBS 546281 by Pim Van Gestel, on Flickr

daarnaast waren er oudere onderlossers (zonder voorzieningen voor losinstallatie. Ik neem dus aan dat deze wagens richting montignies gingen)
NMBS 546527 by Pim Van Gestel, on Flickr

en ook nieuwere. Faller heeft er ooit een modelletje van gemaakt, maar om onduidelijke redenen als tweeasser.
https://nmbs.adlibhosting.com/Details/collect/30566
https://nmbs.adlibhosting.com//Content/GetContent?command=getcontent&server=images&value=M097_045.jpg

zoals op die laatste foto te zien is had hainaut-sambre ook nog de standaard modernere onderlossers type ls-models en dacker/marklin/vbv. Waar die precies in de geschiedenis van t bedrijf passen weet ik niet, die dingen moeten geleverd zijn in de tijd van al het fusiegeraas. Wellicht kwamen ze van thy-marcinelle (TMM)

en om te zorgen dat jullie weten wat een ellende t is:
ertswagens couillet by Floris Dilz, on Flickr
Hier twee ex-cockerill seraing-vierassers (met extra steunen op de zijkant voor de losinstalklatie in charleroi), dan twee van die couillet-wagens met luikjes, 2 PB-wagens, ook couillet, en dan een paar LS-models wagens maar met steunen, dat was toch providence? of had couillet dat soort wagens toch stiekem ook?

Ik weet niet hoe t met jullie zit verder, maar ik ga n biertje pakken.

[RUNE]

Alweer een zeer leerrijke bijdrage    Al weer wat opgestoken dat ik kan meenemen voor Terminus.
Thanks!!

[filosoofke]

Zeer interessant!
Ik volg.

Van de ertstreinen tussen zandvliet en blanchisserie heb ik zelf nog wat in mijn archief zitten.
Ben wel geïnteresseerd in de ertstreinen tussen antwerpen en Luxemburg, voor Arbed, die langs de Athus-Meuse reden.

[DFS]

Dikke merci Floris

[Floris]

Zeer interessant!
Ik volg.

Van de ertstreinen tussen zandvliet en blanchisserie heb ik zelf nog wat in mijn archief zitten.
Ben wel geïnteresseerd in de ertstreinen tussen antwerpen en Luxemburg, voor Arbed, die langs de Athus-Meuse reden.

meer foto's zijn hier uiteraard welkom!
Arbed-treinen heb ik geen verstand van, Peter heeft er wel nog wat foto's van op flickr staan:
https://www.flickr.com/photos/pimvangestel/albums/72157660473888320/

[2012]

Zeer interessant!
Ik volg.

Van de ertstreinen tussen zandvliet en blanchisserie heb ik zelf nog wat in mijn archief zitten.
Ben wel geïnteresseerd in de ertstreinen tussen antwerpen en Luxemburg, voor Arbed, die langs de Athus-Meuse reden.

Ik heb die nog zelf gereden met HLE 22 en 23, Zandvliet, Leuven en via 139 en 140 naar Charleroi :-)

[mark7758]

Heerlijke diensten via de L 140.

[Driesel]

Interessante documentatie hier.

In dit filmpje: https://youtu.be/miLnJo1sdEw?t=72 kan je ook enkele ertstreinen zien die door Antwerpen Berchem rijden op 8 september 1987.

En hier: https://youtu.be/PibmyTEO6Rk?t=593 zijn er zelfs ertstreinen te zien van en naar de haven van Zeebrugge. Eric filmde vanop een brug, dus de lading is ook duidelijk te zien. Ik wist ook niet dat er zo veel ertsverkeer van en naar Zeebrugge kwam.

[Michael]

Wat een mooi en informatief initiatief is dit Floris, hartelijk dank.

[Floris]

Interessante documentatie hier.

In dit filmpje: https://youtu.be/miLnJo1sdEw?t=72 kan je ook enkele ertstreinen zien die door Antwerpen Berchem rijden op 8 september 1987.

En hier: https://youtu.be/PibmyTEO6Rk?t=593 zijn er zelfs ertstreinen te zien van en naar de haven van Zeebrugge. Eric filmde vanop een brug, dus de lading is ook duidelijk te zien. Ik wist ook niet dat er zo veel ertsverkeer van en naar Zeebrugge kwam.

oh, leuk! zal bij gelegenheid weleens kijken of er te ontcijferen is wat voor treinen daar te zien zijn. Dank voor t delen!

[55erke]

Leuke filmpjes , intressant om de wagens eens langs boven te zien. Zeker hoe ze geladen zijn.

Ben net mijn stam Fals aan het renoveren.  Ik heb mijn wagens destijds te vol geladen en nu ben ik al de landingen aan het verwijderen om een nieuwe aan te brengen.

Wat gebruiken jullie als ijzererts imitatie ?  Of anders gesteld met wat belanden jullie je wagens?

Groetjes
Johan