Nieuws:

Nu in MSM 244 REPORTAGE: De Nederlandse Modelspoordagen * A4 Dioramawedstrijd * Virtuele Messe 2024

Hoofdmenu

Elektronische schakelingen met strokenprint

Gestart door PeterC, 16 januari 2017, 19:32:09 PM

PeterC

Ik houd mij aan twee soorten printplaten: volle breedte (10 cm = 39 banen) en halve breedte (49mm = 19 banen).  Nu de vraag en het antwoord: waarom zijn 2 keer 19 banen (38 banen) niet gelijk aan een volle breedte (39 banen).  Door het in de lengte doorzagen verdwijnt er één baan.  Dat zagen is trouwens een fluitje van een cent met een ijzerzaag en zelfs met een figuurzaagje (het zijn 'geperste kartonnen' printplaatjes – geen pertinax of glasvezel die heel vlug je zaag bot maken).

Het ontwerpen van een printje gaat in het begin vrij moeizaam en je maakt vlug fouten maar zoals met alles: al doende leert men.

Potlood en papier werkt ook, maar met een stukje software gaat het toch iets gemakkelijker.  Wanneer het uiteindelijke ontwerp klaar is, heb ik twee aanzichten: de bovenkant met de componentenopdruk en de koperzijde met de isolatiesplaatsen.

Dat isoleren kan tussen twee gaatjes of in een gaatje.  Tussen twee gaatjes in kan een deel van het koper worden weggesneden met een cutter of een slijpschijfje.  Voorzichtigheid is hierbij geboden want de gaatjes staan slechts op 2,54 mm van elkaar (1/10 inch).  Ikzelf vind het gemakkelijker om een isolatie op een gaatje aan te brengen.  Het nadeel is dan wel dat het uiteindelijk ontwerp van de print wat groter wordt.  Voordeel is dat het gemakkelijker werken is.

De twee aanzichten (op schaal 1/1):



Nu moeten de isolatieplaatsen en boorgaten worden overgebracht op de strokenprint.
Bij een eenmalige print is de hard way de vlugste manier van werken.  Wat is die hard way?  Het papieren ontwerp naast je (reeds gezaagd) printje leggen en alle isolatieplaatsen en boorgaten met een viltstiftje op het koper tekenen.  Fouten zijn vlug gemaakt!

Ik verkies de easy way.  Het is wat meer werk maar fouten tijdens het over tekenen zijn bijna uitgesloten.
Voor die easy way maak ik een sjabloontje waarna ik met dat sjabloontje de gaatjes op de print kan aanduiden.

Het sjabloontje is een dun maar stevig stukje karton waar het afgedrukt gedeelte van het sporenplan wordt opgekleefd.  Een gewone lijmstift is daarvoor ideaal.  Met een rubberen rolletje aandrukken om eventuele luchtbellen te verwijderen.





Met een cutter en een stevige lat wordt het sjabloontje netjes uitgesneden op de werkelijke grootte van de printplaat.



Nu kunnen we beginnen met een geduldwerkje.  Met een holpijpje van 2 mm worden alle isolatieplaatsen en boorgaten uitgestanst.  Het kartonnen sjabloontje wordt daarbij best op een harde houten plaat gelegd.





En we gaan door tot alle gaatjes zijn uitgestanst.



De kartonnen 2 mm rondjes zijn misschien nog voor één of andere modelbouwtoepassing geschikt?



Door het uitstansen van de gaatjes is het karton aan de achterkant van het sjabloontje lichtjes vervormd.  Even overgaan met wat fijn schuurpapier rond een blokje gewikkeld en het sjabloon is terug effen.



Het sjabloontje is nu klaar en kan voor een kleine serieproductie van printjes worden gebruikt.




Om de boor- en isolatiegaatjes op de print te transfereren klemmen we het sjabloontje op de reeds op maat gezaagde print vast met modelbouwklemmetjes (of met wasknijpers).  Met een fijn viltstiftje duiden we al die gaatjes aan.








En het printje is klaar om onder de boormachine te gaan...

Groetjes, Peter


dani

handige manier om een sjabloontje te maken inderdaad.
Je zou ook kunnen overwegen om er met een spuitbus wat zwarte verf op te spuiten ipc met je stiftje in de gaatjes te gaan.  Dat gaat wslk een stukje sneller, maar moet dan weer langer drogen.  voordelen/ nadelen ..  :-)


Goed bezig Peter !
De kruik is te water gegaan...
De kruik is niet meer.

peterzoetermeer

ik gebruik tot nog toe eilandjes-printplaten. Het lastige is dat je elke doorverbinding moet maken door met tin de eilandjes te verbinden (kost veel tin) of overal draadjes overheen solderen.
Daarvoor zijn nou deze stroken-printplaten uitgevonden, een hoop verbindingen zijn er al als koperstrip, die hoef je dus niet zelf te maken en waar je geen verbinding wilt, haal je die gewoon weg.
Als ik het voorbeeld zo zie, vraag ik me af wat handiger is, gezien de vele plaatsen waar de strip weggehaald moet worden en weg is weg he, als je een foutje maakt kun je er alsnog draadjes overheen solderen.
Er moet dus een manier zijn om het slim aan te pakken en dus slim je componenten plaatsen zodat je optimaal gebruik maakt van die koperbanen.
Alleen hoe, ik kan daar nog steeds niet achter komen, iemand een goed idee?
Trouwens, met een flinke kras kun je die koperbanen al onderbreken, zijn zelfs apparaatjes voor in de handel (of die nou makkelijk werken is punt 2) er staat geen hoge spanning op bij dit soort elektronica, je hoeft dus niet alles weg te boren en een foutje is dan makkelijker hersteld.

Klaas Zondervan

Citaat van: peterzoetermeer op 18 januari 2017, 12:46:03 PM
ik gebruik tot nog toe eilandjes-printplaten. Het lastige is dat je elke doorverbinding moet maken door met tin de eilandjes te verbinden (kost veel tin) of overal draadjes overheen solderen.
Zo ben ik ook begonnen, maar ik vond dat uitermate onhandig, vooral als je een component moet uitsolderen. Dus ben al spoedig overgestapt op strokenprint.

CiteerEr moet dus een manier zijn om het slim aan te pakken en dus slim je componenten plaatsen zodat je optimaal gebruik maakt van die koperbanen.
Alleen hoe, ik kan daar nog steeds niet achter komen, iemand een goed idee?
Ik begin op ruitjespapier met een potlood, en dan bouw ik zoveel mogelijk op volgens schema. Na de eerste poging zie je al snel waar de ruimte niet optimaal wordt gebruikt, en dan maak ik een tweede versie om de print nuttiger in te delen. En soms een derde, vierde, vijfde versie. Je moet er even voor gaan zitten, maar zoals ik eerder zei, als je het vaak doet krijg je er handigheid in.

bumper

Nu pas ontdekt.
Prachtig initiatief Peter. Zeer leerrijk en bruikbaar zeker voor elektronica beginners.
Ik blijf aandachtig volgen.
Ludo.
 

PeterC

Citaat van: peterzoetermeer op 18 januari 2017, 12:46:03 PM
...als je een foutje maakt kun je er alsnog draadjes overheen solderen...

En dat gebeurd!  Pas dan het originele ontwerp aan en de volgende keer hoef je geen draadjes meer bij te solderen.


Citaat van: peterzoetermeer op 18 januari 2017, 12:46:03 PM
...Er moet dus een manier zijn om het slim aan te pakken en dus slim je componenten plaatsen zodat je optimaal gebruik maakt van die koperbanen...

ruitjespapier (5*5mm) en je componenten op tape tekenen.  Eerste ontwerp vrij groot maken en daarna optimaliseren door alles te verplaatsen en je componenten te herschikken.  Of papier en potlood vervangen door (een vrij goedkoop) stukje software.

Citaat van: Klaas Zondervan op 18 januari 2017, 14:21:17 PM
...Ik begin op ruitjespapier met een potlood, en dan bouw ik zoveel mogelijk op volgens schema. Na de eerste poging zie je al snel waar de ruimte niet optimaal wordt gebruikt, en dan maak ik een tweede versie om de print nuttiger in te delen. En soms een derde, vierde, vijfde versie. Je moet er even voor gaan zitten, maar zoals ik eerder zei, als je het vaak doet krijg je er handigheid in...

Ervaring opbouwen door te doen!




Er is van Lochmaster ook een demoversie verkrijgbaar.  Ik weet niet wat de beperkingen zijn.  Als iemand zich geroepen voelt om de demoversie te proberen?  Laat dan ook weten wat de eventuele beperkingen zijn.


Citaat van: dani op 17 januari 2017, 16:17:57 PM
...Je zou ook kunnen overwegen om er met een spuitbus wat zwarte verf op te spuiten ipc met je stiftje in de gaatjes te gaan.  Dat gaat wslk een stukje sneller, maar moet dan weer langer drogen.  voordelen/ nadelen ..  :-) ...

Zie volgend stukje uitleg  ;)

Groetjes, Peter


peterzoetermeer

#21
bedankt voor de tip van die demoversie van Lochmaster, kon ik niet vinden.
De beperkingen zijn dat je ze niet kan saven en printen en exporteren.
Jammer dan, moet je het even afmaken, alt+printscreen en je kunt het in paint of zo  wel lezen (en printen).

edit: na een uurtje had ik het wel door, jammer dat een handleiding ontbreekt.

Havoc

Citaat van: peterzoetermeer op 18 januari 2017, 12:46:03 PM
ik gebruik tot nog toe eilandjes-printplaten. Het lastige is dat je elke doorverbinding moet maken door met tin de eilandjes te verbinden (kost veel tin) of overal draadjes overheen solderen......

Trouwens, met een flinke kras kun je die koperbanen al onderbreken, zijn zelfs apparaatjes voor in de handel (of die nou makkelijk werken is punt 2) er staat geen hoge spanning op bij dit soort elektronica, je hoeft dus niet alles weg te boren en een foutje is dan makkelijker hersteld.

Heb ook een voorkeur voor de eilandenprint, liefst die met 2 of 3 gaatjes per eiland. Maar ik zet alles langs de koperzijde. Op die manier moet je geen onderbrekingen maken en kan je ook relatief gemakkelijk smd componenten erop zetten. Gebruik meestal wire-wrap draad voor de verbindingen of soldeer als er wat stroom doormoet. Ook gemakkelijk om isolatiestroken te maken door de eilandjes rondom met een hete soldeerbout weg te doen (oververhitten tot de lijm loslaat).

Als ik dan eens strokenprint gebruik snijd ik de banen door met een breekmes aan een gaatje: 2 snedes in V en je haalt 1mm koper weg in geen tijd.

Maar tegenwoordig gebruik ik die printen nog zelden omdat een pcb tekenen en maken bijna even lang duurt en als je een tweede moet maken het véél sneller gaat. Zeker met smd als je bijna niet moet boren.
Met vakantie voor onbepaalde duur.

PeterC

Elektronische schakelingen met strokenprint. Deel 3



De bedoeling is nu om de isolatiegaatjes te maken.  Op bovenstaande foto is deuidelijk te zien dat de koperstroken zijn onderbroken.  Die kleine stipjes aan de rand van de through holes zijn ontstaan omdat op dat printje de isolatie gaatjes niet met de sjabloonmanier werden aangebracht.  In mijn zoektocht naar een gemakkelijke manier voor een kleine serieproductie had ik in een masterprint de isolatiegaatjes volledig doorgeboord.  Die doorboorde print op een blanco print gelegd en met een verfspuitbus de isolatiegaatjes aangeduid.  Het resultaat was dat de isolatiegaten duidelijk zichtbaar waren, maar door de through holes van de sjabloonprintplaat kwam ook verf terecht op de kopersporen van de nog te bewerken print.  Die verf gaat er wel af met staalwol of iets dergelijk maar dat was weer extra werk.

Isolatiegaatjes maken.

Zoals reeds gezegd gaat dat het eenvoudigst met een kolomboor (of elektrische boormachine in een boorhouder).  Een dieptestop op de boormachine is daarbij handig zodat telkens tot op dezelfde diepte kan worden geboord.  Een 2,8 mm boortje is hierbij ideaal maar daar dit geen standaardmaat is, nemen we een 3 mm metaalboortje.

Zoals door Klaas reeds aangehaald is dat best een scherpe boor.  Met een botte boor kan je nu eenmaal geen mooi gat boren.

Voor we gaan boren, stellen we eerst de diepte in.  In een stukje overschot van dezelfde soort printplaat (zelfde printplaat = zelfde dikte) boren we tot de koperstrook volledig weg is.  Dieper hoeft niet en verzwakt de print.  Op die diepte stellen we de dieptestop in.  Boren zonder dieptestop gaat ook, alleen moet er bij elk gat worden gekeken of er genoeg materiaal is weggenomen.

In het verleden bestond er inderdaad een kleine handtool om die gaatjes mee te maken maar dat is blijkbaar niet meer verkrijgbaar.




Nu is de plaat klaar om alle isolatie gaatjes te boren.  Print onder de boor.  Printplaat niet te hard vastnemen zodat het plaatje zichzelf kan centreren onder de boor.



Scherpe boor of niet, er ontstaan gemakkelijk braampjes aan het dunne doorboorde koperlaagje.  Eenvoudig op te lossen door even stevig met een messingborstel op het kopervlak te schuren.  Eventuele oxidatie verdwijnt op die manier ook en bevordert het solderen.



De bovenkant van het printje verder afwerken is voor een volgende keer...
Groetjes, Peter


PeterC

Elektronische schakelingen met strokenprint. Deel 4

Nu de onderkant van de print klaar is, kunnen we met de bovenkant beginnen.  De werkwijze is een beetje gelijklopend als die van het sjabloon.  Nu nemen we echter de bovenkant van de print.




Terug de lijmstift en de achterkant van het afgedrukt gedeelte deftig instrijken met de lijmstift.  Nu is het de bedoeling om de print deftig uit te lijnen met de strokenprint.  Een heel eenvoudige manier hiervoor is om de printplaat met opdruk in een sterk licht te houden (zonlicht of sterke lamp) en de opdruk zodanig op de printplaat te verschuiven tot de gaatjes overeenkomen.  Een lijmstift laat toe om nog een tijdje uit te lijnen en te verschuiven.




Wanneer de opdruk mooi op de printplaat ligt, wordt die deftig aangedrukt met het rubberen drukrolletje en dan haal ik een prikkertje boven waar kinderen tekeningen mee uitprikken.  Met een ander scherp prikkertje lukt dat ook.



En in alle gaatjes waar een component of draadbrugje wordt geplaatst, wordt het papier doorprikt.




En dan kunnen de draadbugjes en componenten worden geplaatst.

Ik begin steeds met de draadbrugjes, gevolgd door de laagste onderdelen om uiteindelijk te eindigen met de hoogste onderdelen.  Waarom die volgorde?  Om alles mooi op zijn plaats te kunnen houden tijdens het solderen.



Om de draadbrugjes (en ook de andere componenten) netjes te kunnen plooien op de juiste afstand (het aantal te overbruggen gaatjes) maak ik gebruik van enkele hulpstukjes.  Voor de overbrugging van 2 tot 6 gaatjes (afstand 4 tot 8 gaatjes) maak ik gebruik van een buigmal van Conrad.  Voor alle grotere overbruggingen heb ik uit overschotten van strokenprint zelf enkele malletjes gemaakt.




Na het plaatsen van de draadbrugjes en de componenten zet ik die stevig op hun plaats vast met wat schilderstape.  Wanneer de print wordt omgedraaid om te solderen blijft alles mooi op zijn plaats.  Vandaar dat ik begin met de draadbrugjes (heel laag) en nadien steeds hogere componenten plaats.



En na wat plaats-, kleef- en soldeerwerk is er terug een tamelijk propere printplaat klaar.







Einde van deze serie.  Ik hoop met deze bijdrage dat er toch enkele mensen terug de strokenprint gaan (her)ontdekken.

Vragen of verdere uileg: shoot!

Groetjes, Peter


dani

GEWELDIG !!!

Wat zou je er van denken als dit in een PDF formaat zou gegoten worden ?
Stuur je me eens je email adres door (per pb) dan  mail ik je een eerste probeersel door.
De kruik is te water gegaan...
De kruik is niet meer.

just4fun

Citaat van: dani op 25 januari 2017, 09:24:14 AM
GEWELDIG !!!

Wat zou je er van denken als dit in een PDF formaat zou gegoten worden ?
Stuur je me eens je email adres door (per pb) dan  mail ik je een eerste probeersel door.
... en kan dat misschien ook in een artikel voor MSM gegoten worden.
Paul

Geert

De truk om draden op de juiste afstand te buigen kende ik niet. Zeer handig, ga ik zeker aanschaffen.

Die RJ12 connectors, zijn die 3 verbindingsdraden 1 3 5 lang  genoeg als je deze los maakt uit hun houder?

Geert
Schaal HO - digitaal zelfbouw - Favoriete Lok: V200 DB
Huidig project: LocoNet 16 poorten ingangen/uitgangen

Frits.

Dat is zeker een handig hulpstuk. Meteen besteld.
H0, 2 rail, digitaal, automatisering komt later nog. ??
Tijdperk 1960-1980. Rangeerterrein bij containerfabriek in Noord-Nederland.

PeterC

Citaat van: dani op 25 januari 2017, 09:24:14 AM
...Wat zou je er van denken als dit in een PDF formaat zou gegoten worden ?...

Dani, het document in pdf-formaat.


Citaat van: Geert op 25 januari 2017, 15:05:42 PM
...Die RJ12 connectors, zijn die 3 verbindingsdraden 1 3 5 lang  genoeg als je deze los maakt uit hun houder?...

Geert, het is een beetje foefelen maar het lukt: door de 1, 3 en 5 uit zijn bevestiging te trekken (met een pincet) en ze rechtover de 2, 4 en 6 te plaatsen schiet er onderaan aan de print nog een kleine millimeter over, genoeg om vast te solderen.  Het is wel wat prutsen!
Groetjes, Peter