Hallo allemaal,
Het aantal Belgische rijtuigen dat beschikbaar is in schaal N is eerder beperkt. De laatste jaren is Fleischmann zowat de enige die nog heruitgaven (type I6) op de markt brengt. Het zijn dan ook deze rijtuigen die mij ertoe brachten om te kijken wat mogelijk is om binnenverlichting te voorzien.
Er zijn heel wat varianten te koop voor het inbouwen van verlichting. Hieronder vind je een aantal opties die ik uitgetest heb, en mijn ervaring ermee. (mogelijks voeg ik er later nog toe) Misschien heeft iemand anders er wat aan die ook op zoek is naar een gelijkaardige oplossing.
1. Fleischmann 946901
Dit is het artikel dat Fleischmann zelf levert voor dit type rijtuigen. Het is een kwalitatieve strip met acht leds, die eenvoudig te installeren is. Mits een kleine aanpassing aan de stroomafname en het plaatsen van een condensator, geeft dit een betrouwbare en stabiele resultaat. De prijs is wel best stevig met € 27,20/st.
(https://live.staticflickr.com/65535/51358603367_03a3629b88_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfogtv)
(https://live.staticflickr.com/65535/51360361635_0cdad9202a_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfxh9t)
(https://live.staticflickr.com/65535/51360361610_bca8c855d2_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfxh93)
Voordelen
• Zeer compleet plug & play compatibel systeem.
• Aantal leds – mooie lichtverdeling.
• Locatie van de condensator in het midden – geen aanpassing van het rijtuig nodig.
• Regelbare lichtsterkte.
• Beperkte weerstand door stroomafname.
Nadelen
• Condensator niet voorzien.
• Aanpassing stroomafname nodig om kortsluiting te voorkomen (heb ervoor gekozen om ze te solderen).
• Stroomafname is gevoelig – alles moet heel schoon zijn om het flikkervrij te krijgen.
• Indirecte belichting niet mogelijk met deze rijtuigen (ondanks vermelding in handleiding).
• Prijs.
2. Digikeijs DR100
Vooral de hoge prijs van het Fleischmann artikel doet je toch al snel uitkijken naar eventueel goedkopere alternatieven. Digikeijs biedt op het eerste zicht een completere en goedkopere oplossing aan met de DR100. Hij kost namelijk € 17,55 voor een strip, die je in schaal N toelaat om twee rijtuigen te voorzien van verlichting. Daarnaast is het een heel complete set: condensator, stroomafnemers en zelf figuurtjes inclusief.
Wel kom je er al snel achter dat je het moet doen met maar zes leds per rijtuig. En dat is wel een nadeel voor dit type rijtuig met compartimenten. Bijna de helft van je wagen wordt niet goed verlicht!
(https://live.staticflickr.com/65535/51359352691_4bf2cc870c_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfs7dT)
(https://live.staticflickr.com/65535/51358604567_99aa0440ce_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfogQc)
(https://live.staticflickr.com/65535/51359352621_00d133f1de_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfs7cF)
Voordelen
• Zeer complete set.
• Regelbare lichtsterkte.
• Prijs.
Nadelen
• Beperkt aantal leds – slecht lichtverdeling bij wagens met compartimenten.
• Locatie van de condensator – zit in de weg van één van de leds.
• Stroomafname met hoge weerstand! Aanpassing is noodzakelijk als je niet in de problemen wenst te komen met de trekkracht van je loc.
3. Zelfbouw
De oplossingen hierboven zijn zeker niet slecht. Maar uiteindelijk zijn het geen goedkope oplossingen, en geven ze toch geen 100% voldoening bij deze rijtuigen.
Dan maar kijken of we zelf niets kunnen bedenken met onze beperkte kennis van elektronica en solderen. De belangrijkste voorwaarden voor mezelf waren vooral het gelijkmatig kunnen belichten van de verschillende compartimenten, en het flikkervrij krijgen tijdens het rijden. Eventueel het indirect verlichten (wat niet mogelijk is met dichte strips.
Aan de slag dus met 2 koperen staafjes (dia. 0,45mm) en 9 stuks 805 leds. Deze op de juiste tussenafstanden gesoldeerd en voorzien van een KSQ2 print + condensator.
(https://live.staticflickr.com/65535/51360083224_2bce21526d_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfvRoh)
(https://live.staticflickr.com/65535/51358605392_94e971404d_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfoh5q)
Aangezien ik ook niet echt tevreden was over de stroomafname van zowel Fleischmann als van Digikeijs, op zoek gegaan naar een oplossing die stabieler is en vooral minder weerstand geeft. Uiteindelijk gegaan voor een klein plaatje fosforbrons + 2 staafjes fosforbrons (dia. 0,2mm) erop gesoldeerd. Dit blijkt na de eerste testen zeer stabiel te zijn. Absoluut geen geflikker te merken. De print + condensator lijken alles mooi op te vangen voor de 9 leds.
(https://live.staticflickr.com/65535/51360083199_d30b630bfd_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mfvRnR)
Voordelen
• Veel bouwplezier.
• Prijs (minder dan € 6,00).
• Mooie lichtverdeling (eventueel indirect mogelijk).
• Geringe rijweerstand.
• Compacte print + condensator – mooi weg te werken in het dak.
Nadelen
• Lichtsterkte niet regelbaar
• Tijd om één rijtuig uit te rusten.
Waauw, Bert, wat een mooi verzorgde, boeiende vergelijking. Ik was meteen geïnteresserd in die zelfbouw-methode. Vooral omdat ze zo compact is, en heel flexible toepasbaar, ook in rijtuigen die korter zijn dan de hedendaagse.
En met deze heel practische voorstelling met illustraties, verlaag je meteen de drempel om het zelf eens te proberen, ongeacht de voorkeur. Bedankt voor het delen van je ervaring.
Voordeel van de zelfbouwversie is dat je de leds midden voor de ramen kunt plaatsen. En nog een voordeel: niet schaalgebonden. Ook voor H0 toepasbaar.
Mooie vergelijking Bert.
Trouwens mocht je het niet zien zitten om zelf de ledjes te solderen op de draadjes kan je ook op zoek gaan naar ledstrips met SMD3528 leds. Deze bestaan met 120 leds per 5m lengte.
Met 1 rol van 5m kan je vlot een hele stam voorzien van binnenverlichting
Top gedaan! De zelfbouw geeft een mooi resultaat en is idd ook toepasbaar voor H0.
En de tijd voor het bouwen, dat is plezier ;D
maar dan liggen je ledjes niet altijd op de meest ideale plaats om je wagon 100% naar de zin te krijgen
Bert,
Prachtig vergelijk met duidelijke illustraties 👍
Ikzelf heb ook al redelijk geëxperimenteerd met binnenverlichting maar nog geen volledige zelfbouw.
De strips die ik tot hiertoe gebruik zijn de LX-U van E-Modell.
Voordelen
Ingebouwde DCC decoder waardoor je de verlichting kan aanpassen in lichtsterkte en zelfs aan en uitschakelen met lichteffecten bv buislamp
Ingebouwde condensator
16 leds per strip
Voorzien voor extra sluitverlichting
Nadeel
Leds komen niet altijd op de plaats van een raam...
Prijzen zijn vergelijkbaar met die van Digikeijs (18 euro per stuk)
Mooi gedaan, Bert! Mij lukte zelfbouw op die manier niet...
Bedankt voor de reacties en de extra input. Misschien test ik sommige nog wel eens uit en voeg ze toe in dit draadje. Alleen zit ik bijna door m´n rijtuigen heen. Weer een goed excuus om wat extra spullen aan te kopen ;).
Citaat van: 59erke op 06 augustus 2021, 09:32:39 AM
Trouwens mocht je het niet zien zitten om zelf de ledjes te solderen op de draadjes kan je ook op zoek gaan naar ledstrips met SMD3528 leds. Deze bestaan met 120 leds per 5m lengte.
Met 1 rol van 5m kan je vlot een hele stam voorzien van binnenverlichting
Afgelopen weekend kwam ik toch wel niet zo´n rol tegen in de rommeldoos zeker. Ja, een mens heeft vaak meer op voorraad dan hij zelf weet ;).
Dus even getest met een vaste spanning, en dit geeft inderdaad ook een mooie verdeling van het licht (18 leds):
(https://live.staticflickr.com/65535/51383699311_86779a977f_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mhATCc)
(https://live.staticflickr.com/65535/51383950368_b059d5b34a_k.jpg) (https://flic.kr/p/2mhCbfL)
Nu wel nog even kijken of ik voldoende plaats heb voor de voeding en de condensator, aangezien de strip toch wat dikker is, en je hem best op het dak bevestigt. Daarnaast trekt de KSQ2 print van 5mA het niet voor een strip zoals deze waarop ook weerstanden zitten.
Waarschijnlijk geeft die strip teveel licht. Ik zou eens experimenteren met een serieweerstand ...
Gerolf, als je de lichtstrip rechtstreeks aansluit op de voeding (12-16V) dan gaat dat inderdaad te fel zijn, en ga je een weerstand moeten voorzien. Ik had nu echter getest met de KSQ2 print, die continu 5mA levert. Maar dat is veel te weinig voor de strip omdat daar al weerstanden opzitten, en de leds per 3 in serie staan als ik mij niet vergis. Ik vermoed dat het beter zou zijn met een print die 20mA levert.
Het voordeel van de KSQ2 print vind ik zelf dat hij compact is en dat er een elco op aangesloten kan worden. Ideaal dus voor iemand die zelf zoiets niet in elkaar kan solderen en/of prints kan maken.
Ik had ook de vraag gekregen of je bij die KSQ2 print dan helemaal niet de lichtintensiteit kan regelen. Heb even wat rondgekeken, en er bestaan iets grotere prints die inderdaad die optie hebben, maar die zijn meteen een stuk duurder. Bovendien vond ik er alleen die dan minimaal 7.5mA leveren, en dat gaat te fel zijn voor de oplossing met de zelf gesoldeerde leds. Dus dan zou je toch nog extra weerstanden moeten voorzien ...
Ben dan maar gaan testen of het niet gewoon werkt als ik een regelbare weerstand aan de uitgang van de KSQ2 print plaats. En dat blijk inderdaad te werken. Hieronder het resultaat (klik voor de video) met een regelbare weerstand van 10kOhm (KSQ2 van 5mA):
(https://live.staticflickr.com/31337/51391305667_0418691813_z.jpg) (https://flic.kr/p/2migSJg)
Geen idee of dit nu allemaal wel ok is hoe ik het doe met mijn beperkte kennis van electronica, maar proefondervindelijk blijk het allemaal wel te werken. Opmerkingen of aanbevelingen? Ik hoor het graag ;).
Bert goed gevonden en het werkt dat is toch het belangrijkste.
Ik heb even wat opgezocht over die KSQ2. Ik had niet door dat het om een constante Stroombron gaat die 5mA levert.
(https://modellbau-schoenwitz.de/media/image/product/851/lg/de-elektronikbauteile-konstantstromqellen-2ma-5ma-10ma-15ma-20ma-30ma-mini-konstantstromquelle-leds-ksq2.jpg)
Serieweerstanden zullen geen verschil maken, ook niet die op de ledstrip. Die bevat in jouw wagen 6 groepjes van 3 leds, de 5mA wordt netjes verdeeld over de 6 groepen, elke led krijgt zo iets minder dan 1mA - wat waarschijnlijk een mooie lichtsterkte geeft.
Indien gewenst kan je de smd-weerstand rechts en/of links van het onderste IC vervangen, om van die 5mA naar 3 of 7 of ... te gaan.
Hé Gerolf, bedankt voor je input. Ik was eigenlijk een beetje aan het wachten tot iemand die er iets meer van weet zou aangeven wat die print juist doet ;). Super dus.
Ik had het eigenlijk ook begrepen hoe jij het aangeeft, maar in de parktijk zie ik dus een ander resultaat. Als je mijn video bekijkt, dan zie je dat ik toch de lichtsterkte kan regelen door een regelbare weerstand in serie te zetten ...? Ik begrijp dat als: de stroomsterkte wordt aangepast door de regelbare weerstand.
Of zie / doe ik nu iets anders dan wat we hier schrijven?
PS: de ledstrip gaat nauwelijks aan met de 5mA print :-\. (moet niet meteen omdat ik de zelfbouw werkende wil hebben, maar had het gewoon getest en wilde de feedback hier zetten voor als iemand anders het zou willen gebruiken)
Ik vraag me af of er beperkingen zijn op het aantal leds dat je kan aansluiten op die KSQ2?
Zou dat hele zelfbouwverhaal eens willen proberen in een dubbeldeksrijtuig. Met mijn DCC led strip krijg ik die niet mooi verlicht. Als ik 1 led per raam wil installeren dan komt het totaal op 20 stuks. Ik weet niet of die KSQ2 dat kan trekken...
Citaat van: Belgaboy op 22 augustus 2021, 14:00:48 PM
Ik vraag me af of er beperkingen zijn op het aantal leds dat je kan aansluiten op die KSQ2?
Zou dat hele zelfbouwverhaal eens willen proberen in een dubbeldekrijtuig. Met mijn DCC led strip krijg ik die niet mooi verlicht. Als ik 1 led per raam wil installeren dan komt het totaal op 20 stuks. Ik weet niet of die KSQ2 dat kan trekken...
dubbeldeks !!! kun je dan niet iedere laag van een eigen voeding voorzien (als er ruimte is natuurlijk)
Adrie: kemel ondertussen aangepast.... :)
Misschien lukt dat als er plaats genoeg is....heb ondertussen gevonden de je max. 11 leds kan voeden met zo'n KSQ2 er zullen er dus twee nodig zijn!
@Belgaboy: dat is inderdaad de info die je kan vinden over het max. aantal led. Maar ik ga er dan vanuit dat ze 11 leds in serie bedoelen, terwijl ik ze nu parrallel heb aangesloten. Daarnaast vraag ik me af of er ook geen verschil is tussen klassieke leds en SMD´s ...?
Als ik nog eens 2 setjes heb gesoldeerd zal ik ze eens aansluiten op 1 print om te kijken wat dat zegt.
11 Leds in serie zal nooit werken. Er is een minimale spanning nodig over elke Led, normaalgesproken 3 Volt.
11 x 3 = 33 Volt zal er nooit uit die KSQ2 komen. Misschien ook geen 9 Volt voor die groepjes van 3 Leds in de Ledstrip ...
Citaat van: Gerolf op 23 augustus 2021, 09:19:00 AM
11 Leds in serie zal nooit werken. Er is een minimale spanning nodig over elke Led, normaalgesproken 3 Volt.
11 x 3 = 33 Volt zal er nooit uit die KSQ2 komen. Misschien ook geen 9 Volt voor die groepjes van 3 Leds in de Ledstrip ...
Ik probeer het te begrijpen maar mijn kennis is te beperkt. :-\
De leds van Bert staan parallel, maakt dat enig verschil mbt. het aantal aan te sluiten leds?
eenvoudig regeltje dat zelfs ikkan onthouden:
parallel: gelijke spanning met verdeelde stroom
serie: gelijke stroom met verdeelde spanning
Hoe de verdeling tekens zit moet je dan gaan berekenen in funcite van de respectievelijke weerstandenvan de verschillende onderdelen
Even kijken of ik het goed begrijp ;): mijn setup = 9 witte SMD-leds 0805 parallel + KSQ2 van 5mA + DCC voeding = 16V
-> spanning is overal 16V door de parallel schakeling
-> stroom: 5mA/9 = 0,6mA per led
ai, ai als die led's 16 v op hun lijfje krijgen , :-\ , :( >:( +/- 2v en 5 mA door hun lijfje zal al wel genoeg zijn zeker. :D :D
Ja, je ziet mijn beperkte kennis hé ;). Ik vermoed dat ik moet schrijven: "er is 16V beschikbaar bij de voeding, en ik moet geen rekening houden met het spanningsverlies per led, omdat deze parallel geschakeld staan. De led heeft tussen de 2.8V en 3V nodig volgens specs."
Als ik het correct begrijp kunnen er dan toch meer dan 11 leds parallel aangesloten worden...
De spanning blijft gelijk, ongeveer 3 volt per led en de stroom bereken je door de startstroom van de KSQ2 te delen door het aantal leds. Zo zou de 10 mA variant van de KSQ2 bij 10 leds een stroom geven van 1 mA per led. Klopt deze redenering?
als de led's in serie staan is de stroom die erdoor loopt afhankelijk van de voedingbron vb konstante stroombron van 5 mA (of de voorgeschakelde werstand ), echter dan moet de totale voedingsspanning wel zijn U led x aantal , vb 2,5 v / led x 10 led's = 25 v
Ja maar de vraag was voor parallel aangesloten leds...
dan zou de uitgangspanning van die KSQ2 maar 2,5 à 3 v mogen zijn , anders gaan die led's stuk als er géén voorschakelweerstanden gebruikt worden.
De totale stroom die de KSQ2 dan zou moeten kunnen leveren = +/- 10 mA per led x aantal Led's vb : uitgangspanning 3v ; totale stroomverbruik bij bvb 10 led's is dan 10x 5 mA = 50 mA of bij een verbruik van 10 ma per led: 10 x 10 mA = 100 mA = 0,1 A
Een led zal beginnen branden bij 1à 2 mA ( héél zwak ) en er mag normaal maximum stroom doorlopen van +/- 20 mA anders gaat deze stuk.
Bij 10 mA zal deze zeker al voldoende licht geven.
Citaat van: stoomlokje op 24 augustus 2021, 18:26:23 PMdan zou de uitgangspanning van die KSQ2 maar 2,5 à 3 v mogen zijn , anders gaan die led's stuk als er géén voorschakelweerstanden gebruikt worden.
Toch even corrigeren: die KSQ2 is een constante
stroombron - als het ware een serieweerstand die zichzelf instelt.
Bij parallelle leds - en op voorwaarde dat die leds identiek zijn - wordt de stroom verdeeld over alle leds: 5mA gedeeld door 10 is 500µA per led.
Andere correctie: Tegenwoordig zijn er leds met een veel beter rendement dan vroeger - die geven zelfs bij 1mA al heel wat licht, en mogelijk bij 500µA nog voldoende voor licht in een rijtuig.
Algemene bedenking: Vaak is ons modelbouw-licht veel te sterk. Te testen in een donkere ruimte, en kijk dan maar eens naar schaduwen...
Vreemd dat als dat een constante stroombron is dat de stroom (intensiteit) gelijk blijft. Intensiteit is enkel afhankelijk van de stroom door de led en met een constante stroombron zou die gelijk moeten blijven. En zelfs met een constante stroombron zet je de led normaal in serie.
0.5 mA is inderdaad vaak al voldoende. Ik ga zelfs tot 0.3mA met witte leds en dat is nog meer dan fel genoeg. Kan me niet herinneren wanneer ik nog eens 10 mA door een led gestuurd heb. Zelfs in toestellen die we ontwierpen was het meestal 2-5mA voor een led op een frontpaneel.
(de enige keer dat het echt hoger ging was voor een branddetector. Maar ja, die wil je absoluut zien!)
Citaat van: Havoc op 25 augustus 2021, 09:37:20 AMEn zelfs met een constante stroombron zet je de led normaal in serie.
De leds staan met 10 parallel, en die groep leds staat in serie met de stroombron.
De stroom van de bron blijft zo constant, maar wordt verdeeld over het aantal leds.
Mits die 10 leds identiek zijn werkt dat prima ;)
Ja, die wordt verdeeld maar je hebt geen enkele garantie dat er door elke led evenveel stroom gaat. En "identiek" is iets waar ik niet in geloof. Al teveel tijd verloren met zoeken naar waarom iets niet werkt.
Bedankt voor al de vorige input. Het wordt nu redelijk duidelijk voor mij. En dus ook waarom de 5mA versie ruim voldoende is voor mijn setup met 9 smd leds. Het is inderdaad een feit dat in het algemeen gezegd wordt dat parallel niet aan te raden is. Maar het is gewoon handig in dit geval, omdat dit eenvoudig te maken valt. Daarnaast geeft de producent van de print aan dat het kan.
De toekomst zal uitwijzen of het stabiel is op langere termijn. Heb nu al 3 setjes gemaakt, en die doen het allemaal. Kijken wat het zegt na enkele kilometers bollen ;)
Ondertussen nog twee 2de klasse rijtuigen afgewerkt met 11 leds. Ook dit lijkt goed te werken met de print van 5mA. Beide wagens hebben zonder problemen een uurtje op een lusje van Kato rails gereden. Geen rails of wielen gekuisd. Gewoon hup op het spoor en testen.
video: (even klikken om te bekijken)
(https://live.staticflickr.com/31337/51411022409_ea900e928c.jpg) (https://flic.kr/p/2mk1VQ6)