De spookbruggen van Melle

[Val-Rikard]

De spookbruggen van Melle ontsluierd ?

Voorbij het station van Melle, richting Wetteren, tref je een bonte verzameling spoorbruggen aan die de Geraardbergsesteenweg kruisen. Een verzameling van enkele en dubbele spoor bruggen, gebouwd op verschillende hoogten. De ene uit baksteen de andere uit beton. De volgend bijdrage tracht het mysterie te ontsluieren over de juiste oorsprong van deze bruggen.



Als kind was ik gefascineerd door deze bruggenreeks, deze riepen  bij mij meer vragen op dan ik er kon beantwoorde. Tot op vandaag blijft deze passage voor mij een ware attractie. Deze bruggen vormen dan ook een stuk Belgische spoorweggeschiedenis op zich. Niemand kon mij uitleggen waartoe al deze bruggen moesten dienen.  Op toevallige wijze kwam dit onderwerp ter sprake tijdens een ontmoeting met iemand die mij wist te vertellen dat hij een groot aantal oude stafkaarten bezat. Op die manier kwam ik in het bezit van een kopij van een militaire stafkaart uit 1933. Wat mij onmiddellijk opviel was het spoorverloop ter hoogte van Melle, nooit eerder had ik zo gedetailleerd het sporenplan kunnen aanschouwen. Het sporenplan ziet er dan ook grondig anders uit dan wat we vandaag aantreffen. Onmiddellijk verklaart dit plan de functie van een aantal bruggen. Met dit inzicht ging ik verder op zoek naar bijkomende informatie en trachtte ik een reconstructie te maken van de verschillende stadia van deze spoorlijnen.  Om alles duidelijk en overzichtelijk te presenteren maken we een wandeling doorheen de tijd aan de hand van oude postkaarten, plans en situatie schetsen.

We delen de tijdslijn in vier tijdsperiodes in:

-   De aanleg van lijn 50.
-   De aftakking van lijn 122.
-   De aanleg van lijn 50A met de bijhorende aansluitingen naar lijn 50.
-   De optimalisatie van de aansluiting tussen lijn 122, 50A en lijn 50 voor W.O. 2.
-   De optimalisatie van de aansluiting tussen lijn 122, 50A en lijn 50 na W.O. 2.

We beginnen in het jaar 1837 om onze tijdslijn te starten. In dat jaar word de spoorlijn 'lijn 50' tussen Schellebelle en Gent in gebruik genomen. Op dat ogenblik loopt de spoorweg nog gelijkgronds voor het stationsgebouw van Melle.



Op een sfeervolle postkaart uit die tijd is dit goed te zien.



In het jaar 1867 krijgt de lijn 50 een aftakking met de lijn 122 richting Zottegem.



Die aftakking bevond zich ongeveer op de zelfde plaats als vandaag. Op een postkaart, uit 1913, zien we ter hoogte van de aftakking van lijn 122 het seinhuis.



Het jaar nadien zijn de ophogingswerkzaamheden al goed te zien. Die werkzaamheden waren nodig om het toenemende verkeer van zowel treinen als auto's niet te hinderen. De werkzaamheden voor een verbindingsspoor met lijn 50A waren in volle opbouw.



Bij het uitbreken van de eerste wereldoorlog lagen de werkzaamheden stil. Vier jaar later vernielen Duitse troepen bij hun aftocht verschillende bouwwerken en bruggen. Op volgende afbeelding zie je de opgeblazen brug over lijn 122 ter hoogte van het college van Melle die nadien heropgebouwd moest worden.



Ook het station bleef niet gespaard, wat duidelijk te zien is op de afbeelding hier onder.



Wat hier opvalt is de voetgangersbrug die ze nadien niet meer herbouwden. Het duurt nog eens vijf jaar om de werkzaamheden van lijn 50A te voltooien. Een dubbele spoor aftakking, die zich ter hoogte van de Geraardbergsesteenweg afsplitste van het hoofdspoor, ging wat verder onder lijn 50 door. Om een aftakking mogelijk te maken zonder kruising bouwden ze een verhoging om dit mogelijk te maken.



Dit zou een mogelijke verklaring kunnen zijn voor de hoger gelegen brug aan het bruggencomplex aan de Geraardbergse steenweg.



Op een schematisch overzicht zie je het sporenverloop zoals het in 1923 geweest zou kunnen zijn na het voltooien van lijn 50A.



Het oude spoortracé van lijn 122 kan je vandaag nog goed herkennen in het landschap.



10 Jaar later was de situatie alweer veranderd. Op een plan uit 1933 zien we dat een aantal sporen opnieuw verdwenen waren. Vermoedelijk was men oorspronkelijk veel meer van plan en vond men het nodig om twee aftakkingen te hebben voor lijn 122. Die zijn echter al duidelijk opgebroken in 1933. Dit kan je afleiden door het ontbreken van het symbool van enkel of dubbel spoor.



De hoger gelegen brug werd buiten dienst gesteld en de naast liggende brug werd aangepast tot een dubbel spoor brug. Dit is meteen ook een mogelijke verklaring waarom de brug, te zien op volgende afbeelding, werd verbreed.



Op een doorsnede van het bruggencomplex krijg je een mooi overzicht.



Op volgende afbeelding  zie je duidelijk de opgebroken sporen aangeduid door een stippellijn.



De laatste aanpassing is die waarin ze het sporencomplex sterk vereenvoudigen en diverse spoorbruggen verwijderen of vernieuwen door betonbruggen. Die werkzaamheden werden gestart na de tweede wereldoorlog. Op een Duits militair plan uit 1940 kan je immers zien dat het spoorwegknooppunt zich nog in de toestand uit 1933 bevond.



Voor de werkzaamheden werd het hoofdspoor van lijn 50 lichtjes verlegd om de ingreep mogelijk te maken. Zo ontstond de vijfde spoorbrug die herkenbaar is door zijn betonnen constructie. De onderdoorgang van lijn 50 tegenover het college van Melle werd afgebroken en het aansluitspoor werd verbonden met de andere zijde van lijn 50. Het verbindingsspoor loopt nu een eindje parallel met lijn 50 en sluit aan ter hoogte van de aftakking van lijn 122.




Op de twee volgende afbeeldingen  zie je de vernieuwde bruggen ter hoogte van het station en de Geraardbergse steenweg.




De steunmuur die je vandaag nog terug kan vinden tussen de aftakking van lijn 50 en lijn 122 is er één van een verbindingsweg die toegang gaf tot een brug over lijn 122 langsheen het viaduct van lijn 50.



Die kan je overigens mooi terug vinden op de oude stafkaart uit 1933. (afb.13)
Tot slot maken ze van het dubbele verbindingsspoor van lijn 50A, aan de kant van Zottegem, een enkel spoor.

Bij de opzoekingswerkzaamheden bleek Google Earth van onschatbare waarde te zijn. Deze geven ontegensprekelijk de feitelijke toestand weer en tonen dikwijls ook merktekens in het landschap die informatie geven hoe het vroeger moet geweest zijn. In het bijzonder kan je een goed overzicht krijgen over de vijf bruggen ter hoogte van de Geraardbergse steenweg. Met deze bijdrage hoop ik een stukje van het mysterie rond het sporencomplex van Melle mee te ontrafelen. Ik pretendeer niet de waarheid in pacht te hebben, ik tracht gewoon de puzzel in elkaar te passen met alle elementen waarover ik beschik. Ik besef dat de hypothese rond de vijfde spoorbrug altijd een mysterie zal blijven.

Afbeeldingen:  Verzameling Rik Martens.

[modelbaanHO]

Boeiend stukje spoorweggeschiedenis. Rik bedankt om dit allemaal op te zoeken en met ons te delen.
Voel ik een stukje modelspoorweg komen in architectenkarton ?

[doomslu]

Tof zo'n historische reconstructie.

Zo'n bruggencomplex leent zich uitstekend voor nabouwen op een baan(tje)... 

Op de plannen heb je af en toe lijn 52A geschreven waar het 50A moet zijn. 

[Chrisrail]

.

[loebaske]

Jawade Rik, ben van Melle en wist dit allemaal niet....

idd. Luc, had het vroeger al in men hoofd om al deze bruggen te bouwen op een modelbaantje, echter als je dan een luchtfoto zag was het bijna niet realiseerbaar, tenzij je, veel ja veel plaats heb, want je kan niet zomaar sporen laten verdwijnen in het niets...
Chris was naar zoiets onderweg, vertrekkend van Melle station en deze richting uit ging..allé dacht het en hoopte het, helaas is door omstandigheden zijn droom in rook opgegaan 

[loebaske]

Hier 2 foto's, van wie die zijn Geen idee,heb die ooit ontvangen...

Hier zie je het verschil van voordien en na van de verhoging op Melle station...

[Val-Rikard]

Tof zo'n historische reconstructie.

Zo'n bruggencomplex leent zich uitstekend voor nabouwen op een baan(tje)... 

Op de plannen heb je af en toe lijn 52A geschreven waar het 50A moet zijn. 

Scherpe blik Luc! Ik tracht de fout recht te zetten.

[Val-Rikard]

Boeiend stukje spoorweggeschiedenis. Rik bedankt om dit allemaal op te zoeken en met ons te delen.
Voel ik een stukje modelspoorweg komen in architectenkarton ?

Dank voor de reactie.
Voor de club ben ik met een brugje bezig, in september zal daarover een artikel komen in MSM.
Het zal dan wel de oude brug aan Melle Vogelhoek zijn.

[Val-Rikard]

Waar heb ik dat brugske nog gezien?? ?? ?? 

Ha, ik weet het weer






[/quote]

Mooi gemaakt, bouw je daar nog aan verder ?

[loebaske]

Deze bedoel je Rik???

[Val-Rikard]

Eric,

Zijn de twee afbeeldingen niet van aan het arsenaal in Gentbrugge ?

[Val-Rikard]

Deze bedoel je Rik???

Ja, deze ben ik aan het nabouwen.

[loebaske]

Voldoende foto's van....

[Val-Rikard]

Voldoende foto's van....

Ja, via internet en Jan Boone.
Wil je ze op het forum posten? Hoe meer data hoe beter.

[loebaske]

Zal die morgen eens verzamelen...en posten